Ter gelegenheid van de Maand van de Geschiedenis maakte Abdelkader Benali samen met conservatoren van de UBL de online tentoonstelling Reizigers van een nieuwe tijd.

De tentoonstelling gaat over de Barbarijse zeerovers die vooral in de zeventiende eeuw bekend stonden als de schrik van de Middellandse Zee, opererend vanuit Tunis, Tripoli, Algiers, Salé en andere havens in Marokko.

Enkele topstukken uit de tentoonstelling

Het Middellandse Zeegebied

Deze monumentale kaart van het hele Middellandse Zeegebied is oorspronkelijk uitgegeven in de duurste zeeatlas die in Amsterdam in de zeventiende eeuw werd geproduceerd: de Neptune François, uitgegeven door Pieter Mortier in 1693. De atlas was dan ook meer bedoeld als pronkstuk dan als praktisch hulpmiddel om daadwerkelijk gebruikt te worden voor de navigatie. Ondanks het grote formaat van deze atlas moest de enorme kaart van de Middellandse Zee als uitvouwblad ingebonden worden. De kaart is zo’n 1,3 meter lang en is van drie koperplaten gedrukt. De kaart werd ook los verkocht en was zeer aantrekkelijk als wandversiering.

Romeyn de Hooghe,Carte Nouvelle de la Mer Mediterrannée où sont exactement remarqués tout les ports, golfes, rochers, bancs de sable &c. Amsterdam, J. Covens & C. Mortier, ca. 1742. [COLLBN 007-06-030].
Romeyn de Hooghe,Carte Nouvelle de la Mer Mediterrannée où sont exactement remarqués tout les ports, golfes, rochers, bancs de sable &c. Amsterdam, J. Covens & C. Mortier, ca. 1742. [COLLBN 007-06-030].

Atlas Braun en Hogenberg

Hoewel de nadruk in de atlas van Braun en Hogenberg op Europese steden ligt, komen we in het eerste deel van de stedenatlas al een prent tegen met stadsprofielen van vijf havensteden aan de Marokkaanse kust: Tanger, Safi, de Spaanse exclave Ceuta, Asilah en Salé. Al voordat Salé in 1619 voor korte tijd een onafhankelijke stadsstaat werd, was het al eeuwen een stad van aanzien. Op deze prent zien we het ommuurde oude en nieuwe stadsdeel (‘Sala vetus’ en ‘Sala noua’), gelegen aan weerszijden van de Bouregreg.

Georg Braun & Frans Hogenberg, Civitates Orbis Terrarum. Antwerpen, Aegidium Radeum, 1575, hierin: Tingis Lusitanis, Tangiara; Tzaffin; Septa; Arzilla; Sala, oftewel Tanger, Tzaffin, Septa, Arzilla en Salé. [COLLBN Atlas 45: 1, kaart 57].
Georg Braun & Frans Hogenberg, Civitates Orbis Terrarum. Antwerpen, Aegidium Radeum, 1575, hierin: Tingis Lusitanis, Tangiara; Tzaffin; Septa; Arzilla; Sala, oftewel Tanger, Tzaffin, Septa, Arzilla en Salé. [COLLBN Atlas 45: 1, kaart 57].

Scheepsvlaggen

Vanaf de zeventiende eeuw werden in zeeatlassen overzichten van scheepsvlaggen opgenomen, ook wel ‘vlaggenkaarten’ genoemd. Al vanaf de late Middeleeuwen voerden schepen de vlag van land, eiland of stad van herkomst. Op zee was het van belang te kunnen herkennen of een schip tot een bevriende of vijandelijke natie behoorde. Deze prent telt alleen al van de Republiek 27 verschillende vlaggen. Wanneer we naar Barbarije kijken onderscheiden we onder andere drie verschillende vlaggen van Salé, waaronder een ‘Saleese bloet vlag’, en vier vlaggen van Algiers, waaronder een aparte vlag van de ‘Algierse Rovers’ en van ‘Algiers int gevecht’. Ook worden er twee vlaggen van Moren afgebeeld.

Joachim Haseboek - Nieuwe Tafel van alle de Scheepsvlaggen des Gehele Water Waerelds. Amsterdam, I. Hasebroek ca. 1725. [COLLBN Port 144 N 151]. Schepen en galeien
Joachim Haseboek – Nieuwe Tafel van alle de Scheepsvlaggen des Gehele Water Waerelds. Amsterdam, I. Hasebroek ca. 1725. [COLLBN Port 144 N 151]. Schepen en galeien
Deze ’tafel’ van scheepsvlaggen is uitgegeven door Joachim Hasebroek (1682-1756). Hasebroek is een wat minder bekende Amsterdamse uitgever, verkoper van boeken en zeekaarten en instrumentmaker (‘graadboogmaker’, zoals op deze prent staat vermeld). Er zijn geen atlassen bekend die hij heeft uitgegeven. Zijn uitgeverij was vanaf 1714 gevestigd ‘In de Stuurmans Gereetschap’ in de Nieuwenburgsteeg

De online tentoonstelling Reizigers van een nieuwe tijd

In de tentoonstelling toont Benali diverse topstukken uit de Leidse collecties, waaronder kaarten, prenten en boeken. De stukken zijn door Benali persoonlijk van commentaar voorzien. Ook zijn in de tentoonstelling ingesproken teksten van Benali te beluisteren en leidt hij in een video de tentoonstelling in.

U kunt op de link klikken om naar de online tentoonstelling Reizigers van een Nieuwe tijd te gaan.

Als u naar beneden scrollt vindt u de 8 onderwerpen van de tentoonstelling!

Bron: Website van de UBL

Met dank aan conservator Martijn Storms van de UBL voor het toezenden van fotomateriaal en informatie.

 

 

Online tentoonstelling “Reizigers van een nieuwe tijd” bij Universiteit Leiden

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *