Harald Frederiks, van het cartografisch Antiquariaat Edward Wells, schreef een uitgebreid artikel over de kaart van de Veluwe van Hondius. Het artikel is opgenomen in het 61e jaarverslag van de Fundatio Hondius (2012), de in 1951 opgerichte familiestichting.
Lees hieronder de inleiding of download het hele artikel als PDF.
Een bijdrage van Harald Frederiks
“Aan de wegens zijn deugdzaamheid en menselijkheid zeer geëerde heer Johannes van Wely, liefhebber van de vrije wetenschappen, vooral van de geografie, zijn vriend, draagt Hendrik Hondius deze kaart uit genegenheid op”.
Deze uit het Latijn vertaalde tekst siert de opdrachtcartouche op de vroegst gedrukte kaart van de Veluwe. De kaart bevindt zich in de collectie van Cartografisch Antiquariaat Edward Wells te Ermelo.
Een “gelegenheidskaart”, een “vriendenkaart”, een “belangenkaart”.
Meerdere benamingen zou deze kopergravure kunnen krijgen. In ieder geval is het een uiterst bijzondere kaart, en niet enkel omdat De Veluwe de vroegst gedrukte kaart van de Veluwe is en dat het hier een unieke landkaart betreft. Tot voor kort was er namelijk geen ander exemplaar van deze 1e staat bekend.
Het is een kaart met geheimen, een kaart ook die inzicht verschaft in de vriendschappelijke en familiale banden uit die tijd. Over wederzijdse belangen. En over de WIC en de “vermaarde koopstad” Amsterdam.
Maar ook de kartering van de “woeste gronden” van de Veluwe is bijzonder en geeft veel inzichten in de totstandkoming van deze oudtijds gekleurde kopergravure.
“Van Moord tot Molen”, zo zou ik zeer beknopt de kaartanalyse kunnen benoemen voor zover het de datering betreft. Dat je als antiquaar en onderzoeker ieder detail van een kaart moet bestuderen, dat is met De Veluwe meer dan duidelijk geworden.
Download het hele artikel als PDF.
Laatste nieuws: Nieuwe kaart ontdekt in 2020
De in 2012 verworven vroegst gedrukte kaart van de Veluwe uit 1629 heeft recentelijk “een broer” gekregen met de vondst van een tweede exemplaar.
Beide kopergravures betreffen 1e staten en zijn oudtijds handgekleurd. Ze zijn gekarteerd door Gelders kartograaf Nicolaas van Geelkercken, opgedragen aan de uit Barneveld afkomstige diamantair Jan van Wely en uitgegeven te Amsterdam door Henricus Hondius.
Beide exemplaren bevinden zich in de collectie van antiquariaat Edward Wells en zijn tot nu toe de enig bekende exemplaren van deze kaart.
Bron: Harald Freriks