De Tabula Peutingeriana, oftewel de Peutingerkaart, is opgenomen op de werelderfgoedlijst van Unesco. De kaart is een kopie van een Romeinse reiskaart uit de 3e tot 4e eeuw. Zij beslaat een gebied van Groot-Brittannië, Spanje en Noord-Afrika in het westen tot de Ganges rivier in het oosten.
De kaart
De Tabula Peutingeriana is een rol perkament, samengesteld uit 12 bladen van ongeveer 38 cm hoog, elk 59 tot 65 cm lang, met een totale lengte van 6,82 m. Het eerste blad, met daarop het Iberisch schiereiland en de Britse eilanden is verloren gegaan, waardoor er nog maar 11 bladen resteren. Het spreekt vanzelf dat de kaart niet oppervlakte-getrouw is. Het is veeleer een schematische voorstelling van het wegennet en de etappeplaatsen in het Romeinse Rijk.
Over het grootste deel van de kaart werden ook de afstanden van de etappes aangegeven, deels in Romeinse mijlen (milia passuum), en voor het Gallische deel in leuga (ongeveer 1,5 mijl). Het lijdt geen twijfel dat dit een gevolg is van het feit dat de oorspronkelijke kaart verschillende bronnen had. In de tijd van vervaardiging circuleerden er immers ook al verschillende itineraria, reisroutes van hier naar ginder in lijstvorm. Een grote verzameling daarvan was het Itinerarium Antonini, dat niet minder dan 3500 etappeplaatsen met onderlinge afstanden vermeldt. In ieder geval werd het niet bewaarde exemplaar waarnaar de Tabula Peutingeriana gekopieerd werd, nog bijgewerkt met nieuwe wegen en plaatsen tot omstreeks 400.
Werelderfgoed
De oudste bekende kopie is een handschrift uit de 13e eeuw, dat nu bewaard wordt in de Oostenrijkse Nationale Bibliotheek in Wenen. Het is deze kopie die de naam gaf aan de kaart. Vervaardigd door een monnik uit Colmar werd de kaart uit een bibliotheek in Zuid-Duitsland opgeduikeld door Conrad Celtis, die het in 1507 naliet aan de humanist Konrad Peutinger uit Augsburg.
Dit exemplaar is nu opgenomen op de werelderfgoedlijst van Unesco. De reden hiervoor is het inzicht dat de kaart geeft in de geschiedenis van het bestuur en de economie van het Romeinse rijk. Op de locaties van Romeinse wegen en opgravingen biedt de kaart nog steeds houvast.
