Programma

Zoals doorgaans het geval is, biedt de septemberbijeenkomst gelegenheid tot het onderling uitwisselen van wetenswaardigheden op cartografisch gebied.

Na de pauze besteedt Els Marijnissen aandacht aan de Atlas van de Grote Keurvorst van Brandenburg (Friedrich Wilhelm I) van rond 1663. Het gaat om één van de allergrootste boeken ter wereld, waarvan er slechts drie bekend zijn. De reuzenatlas weegt 125 kilo en geopend meet hij 170 bij 220 cm. Els toont haar prachteditie (1972) van een tot in de kleinste details verkleinde kopie, ca. halve grootte, van deze grote atlas, en geeft daarnaast een powerpoint presentatie.

Gerhard Post houdt een lezing over: ‘Historische grenzen en grensmarkeringen in Twente’. Als deskundige op het gebied van markegrenzen en als medewerker bij het Platform “Markestenen en markegrenzen in Twente” van de Oudheidkamer Twente is Gerhard betrokken bij de aanlevering van gegevens voor nieuwe digitale cartografische weergave van deze historische elementen. Er worden diverse voorbeelden van kaarten met grensmarkeringen getoond.

Louis Lansink geeft een lezing met de titel: ‘Sturen op Structuren’.
De spreker is adviseur watersysteem Waterschap Rijn en IJssel. De de titel staat voor de structuren in het landschap die je herontdekt, tijdens een boeiende ontdekkingsreis naar het oorspronkelijke landschap, met toepassing van de zogenaamde geotechnische benadering. Daarop wordt vervolgens een inrichtingsvoorstel afgestemd, dat recht doet aan zowel dat unieke landschap als aan de opgaven die we met elkaar als belanghebbenden geformuleerd hebben ten aanzien van de toekomst. ‘Het is een stap terug in de tijd om een stap voorwaarts te kunnen maken.’

Let op! Dit is de 2e zaterdag van de maand in plaats van de 3e, dit in verband met Kerstmis.

Rob van Gent, sterrenkundige aan de Universiteit van Utrecht, spreekt over ‘Oude en moderne speculaties over de Ster van Bethlehem’. In de lezing wordt een overzicht gegeven van de verschillende verklaringen die in de loop der eeuwen voorgesteld zijn en wordt dieper ingegaan op de nu meest gangbare hypothesen. Zo is onder meer voorgesteld dat de Ster van Bethlehem mogelijk een komeet, een samenstand van planeten, een exploderende ster of een UFO is geweest.

Harrie Teunissen geeft een lezing met de titel: ’Kaarten van de eeuwige stad’.
De heer Teunissen is historicus en kaartverzamelaar. Tevens heeft hij diverse publicaties op cartografisch gebied o.a. in Caert Thresoor op zijn naam staan. Hij bespreekt de eerste wetenschappelijke plattegrond van Rome van Nolli uit 1748 tegen de achtergrond van de overgang van bedevaartstad naar toeristenstad.

Harm Smeenge spreekt over het Landschap in Noordoost Twente. De spreker werkt aan een dissertatie over de wisselwerking tussen de mens en het landschap in Noordoost Twente, in de afgelopen 10.000 jaar.

Diana Spiekhout spreekt over ‘Het kastelenlandschap van het Oversticht’.  Wie tegenwoordig in Noordoost-Nederland komt kan zich wellicht moeilijk voorstellen dat hier in de volle en late middeleeuwen minstens 134 kastelen hebben gestaan. Het Oversticht, zoals de regio toen heette, was een echt kastelenlandschap. Maar hoe is het tot stand gekomen? Wie bouwden nu eigenlijk de kastelen? En is er ook verschil in tijd waarneembaar?

Mevrouw Spiekhout is Conservator Middeleeuwen en Terpencultuur aan het Fries Museum te Leeuwarden. Dit verhaal is één van de resultaten van haar promotieonderzoek.

Bram Vannieuwenhuyze houdt een voordracht over ‘De zestiende-eeuwse cartograaf Jacob van Deventer, een man met een plan’.

Voor vele steden is Van Deventers kaart de oudste kaart. Daarom is het een belangrijke bron voor onderzoek naar de stadswording en landschapsgeschiedenis. Over Jacob van Deventers megalomane project blijven weliswaar vele vraagtekens bestaan. In deze presentatie worden er enkele opgehelderd, met de stadsplattegronden van Enschede en nabijgelegen steden als leidraad.

In 2015 werd de heer Vannieuwenhuyze door de Stichting Cartographiae Historicae Cathedra aangesteld als bijzonder hoogleraar Historische Cartografie aan de Universiteit van Amsterdam.