Dit jaar wordt herdacht dat 600 jaar geleden de Sint-Elisabethsvloed grote delen van Nederland teisterde.
Deze watercatastrofe had niet alleen grote emotionele impact, maar veranderde ook het Nederlandse landschap voorgoed. Hoe is deze legendarische watersnoodramp door de eeuwen heen in kaart gebracht? En waarom is deze gebeurtenis nog steeds het herdenken waard?
Sint Elisabethsvloed
In de nacht van 18 en 19 november 1421 woedde een hevige noordwesterstorm. In combinatie met hoog water veroorzaakte deze een aaneenschakeling van overstromingen en dijkdoorbraken, vanuit Zuid-Holland tot diep in Gelderland. Het landbouwgebied de Grote of Zuidhollandsche Waard onder Dordrecht liep volledig onder, waarbij een dertigtal dorpen door het water werd verzwolgen. De geschatte aantallen slachtoffers stegen in de jaren erna tot mythische proporties (tot 100.000), nu wordt aangenomen dat zo’n drieduizend mensen het leven lieten.
Eigentijdse kaarten of kaarten van de situatie vóór 1421 bestaan nauwelijks, maar door de tijd heen hebben talrijke kaartenmakers gereconstrueerd hoe het gebied er voor de ramp moet hebben uitgezien. Landmeter N. Diert was met zijn kaart uit 1565 een van de eersten die daartoe een poging deed. Latere cartografen baseerden zich op zijn werk, zoals Jan van Jagen die in 1771 een kaart van de loop van de rivieren de Merwede en de Maas vervaardigde.
Weblog van Anne-Rieke van Schaik van Allard Pierson
Anne-Rieke van Schaik schreef in juli 2021 dit uitgebreide weblog over de Sint Elisabethsvloed. Zij maakte hierbij gebruik van de schitterende kaartencollectie van Het Allard Pierson.
U kunt hier het volledige weblog van Anne-Rieke van Schaik aanklikken.
Wij danken de cartografie-afdeling van het Allard Pierson voor de toestemming voor dit artikel..