In 1507 maakte de cartograaf Johannes Ruysch een belangrijke wereldkaart getiteld ‘Universalior Cogniti Orbis Tabula Ex Recentibus Confecta Observationibus’. De kaart maakte deel uit van de zuidelijke edities van Ptolemaeus Geographia uit 1507 en 1508, een atlas gepubliceerd in Rome. De redacteur van de 1507 editie van de Geographia was Evangelista Tosinus en de drukker was Bernardinus Venetus de Vitalibus.

Kaart
Johannes Ruysch’ wereldkaart uit 1507

Verschijnen van de kaart

De oudste versie van de kaart is waarschijnlijk in de loop van 1507 gemaakt. Daarmee was hij te laat klaar voor de eerste edities van de Geographia, waarin de kaart dan ook ontbreekt. Aan de oudst bewaarde versies van de kaart uit 1507 valt af te leiden dat er nog aan gewerkt werd, aangezien er diverse kleine aanpassingen hebben plaatsgevonden. In de 1508 editie van de Geographia komt de kaart wel overal voor.

Dat het wel de bedoeling was om de kaart al vanaf het begin in de uitgave uit 1507 op te nemen, blijkt uit een pauselijk besluit. Op 28 juli 1506 gaf de paus aan de uitgever Tosinus het exclusieve recht om de kaart te verkopen. Dit was ter compensatie van de hoge kosten die Tosinus had gemaakt om een kaart van de nieuwe gebieden te bemachtigen.

Belang van de kaart

In de kaart werden de ontdekkingen van Columbus en John Cabot, met daarnaast informatie uit Portugese bronnen en van de reizen van Marco Polo verwerkt.  De Ruysch kaart gebruikt Ptolemaeus’ eerste projectie, een kegelprojectie.

Voor zover bekend is dit de op één na oudste afbeelding met daarop de Nieuwe Wereld. De oudste afbeelding is van de hand van Contarini-Rosselli uit 1506. Eveneens uit 1507 dateert de kaart van Waldseemüller, met hierop de oudste aanduiding van ‘Amerika’. (zie artikel over 500-jarig bestaan van de kaart van Waldseemüller elders op deze website).

De wereldkaart van Ruysch werd gemaakt in de hoogtijdagen van de ontdekkingsreizen. Vanwege hun grote belang werden kaarten angstvallig geheim gehouden. Vaak werden er maar enkele exemplaren van gemaakt, zoals in het geval van de kaarten van Contarini-Rosselli en Waldseemüller. Daarentegen werd de wereldkaart van Ruysch veelvuldig gekopieerd. Hierdoor had deze kaart veel invloed.

Johannes Ruysch

Johannes Ruysch (ook wel Johannes Ruijsch genaamd) was een zeeman en werd vermoedelijk in Antwerpen of Utrecht geboren. Mogelijk begeleide hij John Cabot op zijn reis naar Noord-Amerika in 1497 en 1498 op een Portugees schip. Helaas is er weinig over zijn leven bekend.

Meer informatie

500-jarig bestaan van de wereldkaart van Ruysch
Getagd op:         

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *