In 1707 werd het Pannerdensch kanaal aangelegd om Holland beter te kunnen verdedigen. In de nacht van 19 op 20 augustus liep het water van de Waal over een ter bescherming van de werken aangelegde zomerkade. Vervolgens stroomde het water over en door de al gedeeltelijk daarachter afgegraven Waaldijk. In de vroege ochtend van 20 augustus 1707 voer het eerste schip al over deze nieuwe waterweg.
Aanleiding
In het rampjaar 1672 kon Nederland gemakkelijk door de Franse en Munsterse troepen worden ingenomen omdat de waterstand in de rivieren zo laag was. Er was behoefte aan een betere regulering van de waterstand. In geval van nood konden delen onder water gezet worden (de ‘Hollandse waterlinie’).
Het Pannerdensch kanaal maakte het mogelijk om het water uit de Rijn te verdelen over de Waal, de Neder-Rijn en de IJssel. Deze laatste twee rivieren werden door de hogere waterstand beter bevaarbaar, wat ten gunste kwam aan de scheepvaart in het gebied.
Realisatie
In 1702 werd onder leiding van Menno van Coehoorn een retranchement aangelegd tussen de Waal bij Pannerden en de Neder-Rijn bij Peppelgraaf te Angeren. Om dit retranchement lag een gracht. Deze werd in 1707 omgevormd tot het kanaal. In augustus 1707 voeren de eerste schepen over het nieuwe kanaal, hoewel de officiële opening pas op 14 november 1707 plaatsvond.
Nieuwe Hollandse Waterlinie
In de negentiende eeuw kreeg het kanaal opnieuw een belangrijke rol in de verdediging. Hoewel al in 1815 een besluit werd genomen tot het aanleggen van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, duurde het tot 1870 voordat die daadwerkelijk was gerealiseerd. Bij het Pannerdensch Kanaal werd het Fort Pannerden aangelegd om deze belangrijke strategische plek te beschermen.
Huidige situatie
In 2007 wordt het Pannerdensch kanaal nog volop gebruikt. Bij Fort Pannerden wordt 2/3 van het Rijnwater naar de Waal gestuurd en 1/3 naar het Pannerdensch Kanaal. Bij het einde van het kanaal gaat 2/3 van dat water naar de Neder-Rijn en 1/3 naar de IJssel. Per seconde stroomt er ongeveer 700 kubieke meter water door.
Meer informatie
- Pannerdensch Kanaal: 300 jaar de vaart erin.
Deze website bevat veel achtergrondinformatie en kaarten (bestaat niet meer 21-3-2018) - Tentoonstelling Scheepvaarthistorie Pannerdensch kanaal
- Pannerdensch kanaal (Wikipedia)
- Fort Pannerden
- Waterlinie museum
- Films Nederlands rivierenland
- De Nieuwe Hollandse Waterlinie
- Forten Beleef het zelf
Geboren te Pannerden 19 oktober 1929 als zoon van Gielink Johannus Marcelis geboren 5 september 1890 “Steenbaas” op de toentertijd middelste steenfabriek, op een steenworp afstand van het zogenaamde Panderschsegat de spontane doorbraak in augustus 1707.Ik bezit een ets waarschijnlijk van J de Beijer waarop de situatie en de scheepvaart te zien is.
Niet duidelijk is aan welke oever de schets is gemaakt. Ook bezit ik een schets van de situatie tussen Emmerik en Huessen in 1748 gemaakt door St’ Robert géoc du Roi Duche de Cleve
Overigens is er rond 1947 ter voorkoming van de genoemde overstromingen o.a. in 1926 een correctie in de loop van het kanaal uitgevoerd bij Doornenburg . een deel van het dorp is weggegraven om de bocht aldaar te verleggen. Aan de Pannerdense kant is via een overloop extra ruimte gemaakt voor doorstroming bij hoogwater.