Kaart van Delfland als puzzel uitgebracht

Aangezien het volgend jaar precies 300 jaar geleden is dat de Kaart van Delfland 1712 is uitgegeven heeft het Historisch Archief Westland het initiatief genomen om hieraan aandacht te besteden door de uitgifte van een legpuzzel van de Kaart van Delfland. De puzzel kost € 12,50 heeft 1000 stukjes en een formaat van 685 x 480 mm.

Kaart van Delfland uit 1712

In 1712 publiceert Nicolaas Cruquius samen met zijn broer Jacob een gedetailleerde kaart van het Hoogheemraadschap Delfland.

Het overkoepelende Hoogheemraadschap van Delfland is in 1289 ontstaan uit de waterschappen De Zeven Ambachten (ten oosten van Delft) en de Geestambachten (ten westen van Delft). Deze ambachten waren: Vlaardinger-ambacht, Maasland, Schipluiden, Hof van Delft, Vrijenban, Pijnacker, Kethel en Berkel die samen de Zeven Ambachten vormden, en de Geestambachten Monster, Naaldwijk, Rijswijk en Wateringen. Wie goed telt ziet dat de Zeven Ambachten eigenlijk acht waren; Vlaardingerambacht en Schipluiden werden samen als een ambacht beschouwd. Het gebied van het voormalige baljuwschap Delfland was aanzienlijk kleiner.

Het wapen van het Hoogheemraadschap is sinds de zestiende eeuw in gebruik en is afgeleid van het wapen van Hertog Albrecht van Beieren, die van 1358-1404 graaf van Holland en Zeeland was. Het wapen toont een gevierendeeld schild met in I en IV de ruiten van Beieren, en in II en III de gevierendeelde Hollandse en Henegouwse leeuwen. Men koos voor dit oude wapen omdat graaf Aelbrecht het hoogheemraadschap privileges heeft toegekend, maar ook omdat het voeren van een oud wapen statusverhoging was. Tot de invoering van een eigen wapen was het voor de waterschappen gebruikelijk de familiewapens van de bestuurders te voeren. Deze wapens zijn vaak nog zichtbaar op gedenkstenen die in sluizen, gemalen e.d. zijn ingemetseld.

Bent u benieuwd geworden naar de naar de kaart? Op de website van de TU Delft kunt u hem in detail bekijken (bij het inzoomen duurt het enkele seconden voor het beeld is scherpgesteld)

Nicolaas Cruquius

Nicolaus Samuelis Cruquius (West-Vlieland, 2 december 1678 – Spaarndam, 5 februari 1754) was een Nederlands landmeter, waterbouwkundig plannenmaker en cartograaf en astronoom, die tevens als een van grondleggers van de meteorologie geldt.

Cruquius werd gedoopt in de Hervormde gemeente van West-Vlieland. Kort na zijn geboorte verhuisde het gezin naar Delft, waar zijn vader, Samuel Cruquius, in diverse hoedanigheden, waaronder koster, schoolmeester, wiskundige en examinator voor de Verenigde Oost-Indische Compagnie ging werken. Hij had twee broers, Jacob en Dirk, en twee zusters, Lucia and Aafjen. Aangezien zijn beide broers reeds op jeugdige leeftijd stierven en zijn moeder, Veronica van der Meer, op zeker moment vanwege psychische problemen thuis verpleegd moest worden, was het Cruquius zijn taak om na de dood van zijn vader, waarschijnlijk zo omstreeks 1722, financieel voor het gezin te zorgen.

Hij is waarschijnlijk geboren als Nicolaas Kruik, maar hij nam, zoals veel tijdgenoten, een Latijnse naam Cruquius (varianten: Kruchius, Kruikius en Krukius) aan. Hij begon als landmeter bij het Hoogheemraadschap Delfland. In 1712 publiceerde hij samen met zijn broer Jacob een gedetailleerde kaart van het Hoogheemraadschap Delfland.

Op 28 maart 1716 schreef hij zich in aan de Hoge School te Leiden als "Krukius, student in de medicijnen, geboren te Delft, 1678". Dat was dus onjuist, want Cruquius was geboren in Vlieland. In 1717 ging Cruquius in Leiden geneeskunde studeren bij Boerhaave. Via hem werd hij lid van de Britse Royal Society. Cruquius is dan inmiddels verhuisd naar Rijnsburg. In een opsomming van huizen in Rijnsburg uit 1733 staat bij de "Huijsen op de Oude Vliet": "Samuel Cruquius erven met een bouwoninge en tuijn"

Zijn loopbaan werd voortgezet bij het Hoogheemraadschap van Rijnland.

Zijn laatste jaren bracht Cruquius door in het grote Gemeenschapshuis van Rijnland in Spaarnwoude. Hij was toen bijna blind. Hij was teleurgesteld in zijn prestaties, omdat zijn grote ideeën niet tot uitvoering waren gebracht. Noch de sluis bij Katwijk, ook niet de doorgraving van de duinen bij Hoek van Holland om Rotterdam een verbinding met zee te geven, en ook niet de droogmaking van de Haarlemmermeer.

Cruquius bleef ongehuwd.

Bij zijn overlijden in 1754 bleek hij als perfectionist zijn begrafenis en erfenis tot in detail geregeld te hebben, inclusief de tekst op zijn grafzerk. Zijn grafsteen en een herdenkingsraam zijn te vinden in het oude kerkje van Spaarndam.

Zijn huishoudster, Johanna, bleef jarenlang bij hem en kreeg een derde van zijn erfenis. Twee derde van zijn erfenis ging naar zijn zus Anna en haar kinderen.

Meer informatie en bronnen

Foto’s: Wikipedia Nederland

Voor bovenstaande biografie van Cruquius werd gebruik gemaakt van Wikipedia. Hier kunt u ook meer informatie vinden over de wetenschappelijke activiteiten van Cruquiuss: wikipedia

Historisch Archief Westland

Hoogheemraadschap Delfland

Wikipedia over Hoogheemraadschap Delfland

Hoogheemraadschap Rijnland

Wikipedia over Hoogheemraadschap Rijnland

Website Nederlandse Waterschappen